13/05/2017– Blogs of Prof. John Vu, Carnegie Mellon University –
This article is translated into Vietnamese by Ngo Trung Viet with the English
originals followed.
Tuần trước, tôi nhận được một email từ một học sinh: “Nếu robots
đang lấy đi việc làm của con người, còn có việc làm nào dành cho con người như
em không? Thầy có cho rằng điều đó sẽ xảy ra ở nước em không, hay ở châu Á nơi
chi phí lao động không đắt? Xin thầy lời khuyên.”
Đáp: Không ai biết robots sẽ thay thế việc làm của con người
nhanh thế nào, hay bao nhiêu việc làm sẽ bị chúng lấy, nhưng điều đó đang xảy
ra trên khắp thế giới, ở mọi nước, kể cả nhiều nước châu Á. Tự động hoá không xảy
ra chỉ cho công nhân cơ xưởng, mà còn cho công nhân văn phòng, ngân hàng, người
quản lí tài chính, người lái xe taxi và xe tải và công nhân bán lẻ.
Giải pháp tốt nhất là thay đổi hệ thống giáo dục để phát triển
việc làm mới cho mọi người làm việc với robots hay làm các việc mà robots không
thể làm được. Nhưng vấn đề là việc đào tạo có thể đi nhanh thế nào so với xu hướng
tự động hoá này. Nếu giáo dục không thay đổi đủ nhanh, sẽ có thất nghiệp số
đông người, điều tạo ra hỗn độn trong xã hội và có thể làm bất ổn định nền kinh
tế.
Ngày nay mọi học sinh đều phải học kĩ năng công nghệ, và họ phải
liên tục học cả đời vì công nghệ thay đổi nhanh. Nếu họ không bắt kịp, họ sẽ bị
bỏ lại sau và rơi vào trong nhóm thất nghiệp. Nếu bạn là học sinh đại học, bạn
phải nhanh chóng học về công nghệ và phát triển tư duy phê phán bằng cách tiếp
cận nhất quán tới những thứ mới, hỏi các câu hỏi, tìm ra câu trả lời, rồi học
những điều mới. Mọi người đều cần điều chỉnh theo các thay đổi trong cuộc đời của
mình. Trường học sẽ cần dạy các kĩ năng đặc biệt mà robots không thể dễ dàng
tái tạo. Chẳng hạn, tính sáng tạo, tư duy phê phán, trí tuệ cảm xúc, tính thích
nghi, tính tò mò và cộng tác. Tất nhiên, đây là những điều không dễ dạy nhưng
phải được phát triển bởi từng người vì chúng là các đặc trưng con người.
Ngày nay giáo dục đại học là quan trọng hơn bao giờ. Phần lớn việc
làm mà KHÔNG bị thay thế bởi robots đều yêu cầu giáo dục đại học. Tuy nhiên, một
mình bằng cấp là KHÔNG đủ. Mọi học sinh cũng phải phát triển các đặc trưng cá
nhân như từ bi, thông cảm, trí tuệ xúc cảm, tư duy phê phán, và tính sáng tạo,
điều mà robots không bao giờ có thể phát triển được. Cho dù họ có việc làm tốt;
họ vẫn phải liên tục học các kĩ năng mới và trở thành người học cả đời để duy
trì vị trí của họ trong xã hội. Vấn đề là ở chỗ không phải mọi người đều sẵn
sàng là người học cả đời, điều cần nhiều động cơ và kỉ luật. Cách duy nhất để
khuyến khích thói quen này là bắt đầu sớm khi họ còn trẻ bởi bố mẹ những người
hiểu nhu cầu này và hội tụ vào việc dạy con cái họ đọc nhiều hơn, hỏi nhiều hơn
và phát triển tính cách đặc thù này.
Tôi tin rằng chừng nào mọi người còn học các kĩ năng kĩ thuật và
những kĩ năng mềm đặc biệt này, họ sẽ có khả năng tạo ra những công nghệ mới,
việc làm mới cho tương lai và có khả năng kiểm soát tương lai của họ. Việc làm
hiện thời mà chúng ta đã thấy ngày nay có, sẽ được robots làm, nhưng sẽ có những
việc làm mới mà còn chưa được tạo ra.
Trong nhiều năm, tôi đã viết nhiều bài báo về nhu cầu thay đổi hệ
thống giáo dục. Tôi đã không thấy mấy tiến bộ, có nhiều việc chống đối lại thay
đổi, và nhiều người bảo tôi rằng điều đó sẽ mất ít nhất vài thập kỉ. Một nhà
nghiên cứu xã hội giải thích cho tôi rằng bất kì thay đổi nào đều yêu cầu thời
gian, tiền bạc và việc lãnh đạo nhưng những điều này thường mâu thuẫn với những
người khác. Trong trường hợp đó, tự động hoá sẽ tiếp quản, và cho đến lúc đó
thì đã quá trễ rồi.”
-------------------------------------------------------------
Giáo sư John Vu, một người Mỹ gốc Việt, là một nhà khoa học nổi
tiếng nước Mỹ thuộc trong Top 10 những người sáng tạo nhất thế giới. Ông từng
là Phó Chủ tịch của Boeing. Sau khi rời Boeing, GS John Vu hiện là viện trưởng
Viện Công Nghệ Sinh Học ÐH Carnegie Mellon. Ông là dịch giả/tác giả bộ sách
Hành Trình về Phương Ðông, Ðường Mây Qua Xứ Tuyết, Ngọc Sáng Hoa Sen, Trên Ðỉnh
Tuyết Sơn,… và cuốn mới nhất 2016 là Khởi Hành.
-------------------------------------------------------------
—English version—
Robots and the future
Last week, I received an email from a student: “If robots are
taking human’s jobs. Will there be any jobs left for people like me? Do you
think it will happen in my country, or in Asia where labor costs are not
expensive? Please advise.”
Answer: Nobody knows how fast robots will displace human’s jobs,
or how many jobs they will take, but it is happening all over the world, in
every country, including many Asian countries. Automation is not happened to
just factory workers, but also to office workers, bankers, finance
managers, taxi and truck drivers and retail workers.
The best solution is to change the education systems to develop
new jobs for people to work with the robots or do the jobs that robots cannot
do. But the question is how quickly the training can outpace this automation
trends. If the education does not change fast enough, there will be massive
unemployment that creates chaotic in the society and could destabilize the
economy.
Today every student must learn technology skills, and they must
continuously learn over their whole life because technology changes fast. If
they do not keep up, they will be left behind and fall into the unemployed
group. If you are college students, you must quickly learn about technology and
develop a critical thinking by consistently aapproach new things, ask
questions, find answers, then learn the new things. Everybody need to adjust to
changes in their life. Schools will need to teach specific skills that robots
cannot easily replicate. For example, creativity, critical thinking, emotional
intelligence, adaptability, curiosity, and collaboration. Of course, these are
things that are not easy to teach but have to be developed by each person
because they are personality characteristics.
Today a college education is more important than ever. Most of
the jobs that are NOT being replaced by robots require a college education.
However, a degree alone is NOT enough. All students must also develop personal
characteristics such as compassion, empathy, emotional intelligence, critical
thinking, and creativity which robots could never develop. Even they have a
good job; they still have to continue to learn new skills and become lifelong
learners to maintain their position in society. The problem is that not
everyone is readied to be a lifelong learner, which takes a lot of motivation
and discipline. The only way to encourage this habit is to start early when
they are young by parents who understand the need and focus on teaching their
children to read more, ask more and develop this particular character.
I believe that as long as people learn technical skills and
these specific soft skills, they will be able to create new technologies, new
jobs for the future and be able to control their future. The current jobs that
we have seen today are probably will be done by robots, but there will be new
jobs that have not been created yet.
For years, I have written many articles about the need to change
the education system. I have not seen much progress, there is so much
resistance to change, and many people told me that it would take at least
several decades. A social researcher explained to me that any change requires
time, money, and leaderships but these things often contradict others. In that
case, automation will take over, and until then, it is too late.”