08/11/2016
– Blogs of Prof. John Vu, Carnegie Mellon University – This article is
translated into Vietnamese by Ngo Trung Viet with the English originals
followed
Theo báo cáo của chính
phủ Mĩ năm 2015, con số các công ti khởi nghiệp được người di cư tạo ra tiếp
tục cao hơn con số công ti khởi nghiệp của các nhà doanh nghiệp sinh ra ở Mĩ.
Tỉ lệ các công ti khởi nghiệp công nghệ của những người di cư đã tăng lên vững
chắc từ năm 2010. Nghiên cứu này thấy rằng khi nhiều người di cư học Khoa học,
Công nghệ, Kĩ nghệ và Toán học (STEM) hơn người bản xứ, nhiều người trong số họ
đang bắt đầu công ti của họ ở Mĩ. Báo cáo này cũng lưu ý rằng con số đang
tăng lên của các công ti khởi nghiệp đã tạo ra số lượng việc làm cao (trên nửa
triệu việc làm trả lương cao trong năm năm qua,) và kết luận rằng khu vực doanh
nghiệp đang trở nên quan trọng hơn cho tăng trưởng kinh tế.
Với nhiều người Mĩ, người di cư mang tính chính
trị nhiều hơn chủ điểm kinh tế. Nhiều người không chú ý tới đóng góp của người
di cư như một nguồn quan trọng tạo ra việc làm ở Mĩ. Báo cáo của chính phủ cho
thấy rằng 21 trong số 87 công ti khởi nghiệp có giá trị $1 tỉ đô la hay hơn đều
có người sáng lập ban đầu tới Mĩ như sinh viên quốc tế. Trong khi di cư là chủ
đề chính trong năm bầu cử, nhưng sự kiện là họ không được nhìn như nguồn then
chốt cho tạo việc làm. Khi một công ti khởi nghiệp thành công đặt chân ở một
chỗ, nó đem lại nhiều ích lợi như đầu tư mạnh, việc làm trả lương cao đi kèm và
cải thiện nền kinh tế địa phương. Bốn mươi năm trước, San Jose chỉ là một thị
trấn nhỏ nhưng vì nhiều công ti khởi nghiệp đặt ở đó, đã có đủ đà để thay đổi
mọi thứ. Ngày nay hai mươi dặm vuông của San Jose hay Thung lũng Silicon là chỗ
với việc làm cao nhất, nhiều việc làm mới được tạo ra và nhiều triệu phú và tỉ
phú sống ở đó hơn bất kì chỗ nào trên trái đất.
Các công ti khởi nghiệp bao giờ cũng bắt đầu
với hệ thống giáo dục, thành công của Thung lũng Silicon là do có hai trong các
đại học tốt nhất trong khu vực này: Stanford và Berkley, nơi nhiều ý tưởng công
ti khởi nghiệp bắt nguồn. Khi các ý tưởng hàn lâm biến thành giá trị kinh
doanh, chúng tạo ra hiệu ứng gợn sóng cho nhiều phát kiến và tác động lên nền
kinh tế địa phương. Chẳng hạn, với việc Apple lên sàn chứng khoán (IPO)
trên 300 triệu phú đã được tạo ra trong một ngày, nhiều nhất trong lịch sử.
Uber, công ti vận tải lớn nhất thế giới, không sở hữu một xe nào nhưng tạo ra
giá trị kinh doanh lớn bởi nhóm nhỏ các kĩ sư phần mềm. Airbnb, khách sạn lớn
nhất trên thế giới cũng không sở hữu một phòng nào nhưng kiểm soát hàng trăm
nghìn phòng trên khắp thế giới được bắt đầu bởi một ý tưởng đơn giản của vài
người. Trong khi sự hiện diện của các công ti khởi nghiệp đóng góp cho kinh tế
Mĩ nhưng đó chỉ là bắt đầu vì nhiều công ti khởi nghiệp có kế hoạch mở rộng
sang nước khác, sẽ có nhiều thay đổi xảy tới.
Steve Chang, một nhà doanh nghiệp thành công ở
San Jose, nói với báo chí: “Nếu bạn có thể thành công ở Mĩ, bạn có thể thành
công ở bất kì chỗ nào. Nếu bạn có thể bắt đầu một công ti thành công ở đây, bạn
có thể bắt đầu gần như ở mọi nơi. Tôi muốn thành công ở Mĩ trước hết, trước khi
mở rộng sang đâu đó khác. Mọi công ti khởi nghiệp đều cần tăng trưởng bằng việc
mở rộng, nhưng bạn cần tiền để làm mạnh thêm vị thế của bạn trước khi bạn có
thể mở rộng. Mĩ là chỗ duy nhất có những nhà đầu tư sẵn lòng tài trợ cho công
ti khởi nghiệp của bạn. Với tiền này, kế hoạch của chúng tôi là mở rộng sang
các nước nói tiếng Anh như Canada, Anh, Australia và New Zealand vì sản phẩm
của chúng tôi được thiết kế cho người dùng nói tiếng Anh. Nếu chúng tôi thành
công ở đó, chúng tôi sẽ tiếp tục mở rộng sang các khu vực khác như châu Á, và
châu Phi. Vì mọi nước đều có các qui tắc khác nhau, nhà doanh nghiệp phải học
các luật địa phương, qui tắc kế toán, thuế doanh nghiệp, thuế chính phủ, qui
tắc thành phố v.v. Nhưng có các nước với rủi ro cao do phải trả tiền hối
lộ, tội phạm có tổ chức, và tham nhũng khác cho nên chúng tôi phải tránh họ,
bằng không chúng tôi có thể lâm vào rắc rối.”
Satyam Krishnan là nhà doanh nghiệp thành công
khác, người đã đưa công ti của mình sang nhiều nước, giải thích: “Có nhiều cách
đưa công ti của bạn ra toàn cầu, với các mức đa dạng về độ phức tạp và đầu tư.
Bạn cần quyết định giữa việc mở văn phòng bán hàng ở hải ngoại hay tham gia các
đối tác với các công ti địa phương điều giúp bạn vươn tới khách hàng. Mọi nước
đều khác nhau cho nên cách thứ bạn dùng ở nước này có thể không là cùng vậy ở
nước khác. Chẳng hạn, ở châu Á, luật pháp không rõ ràng với nhiều qui tắc. Bạn
cần một công ti địa phương làm đối tác để làm kinh doanh và tránh các vấn đề.
Nhưng ở châu Âu, bạn có thể thiết lập văn phòng riêng của bạn và thuê người
địa phương quản lí vì luật pháp của họ được viết rõ ràng và được tuân theo. Sản
phẩm bạn xây dựng ở Mĩ có thể cần nhiều thay đổi cho các nước khác nhau. Bạn
cần bản địa hoá sản phẩm hay dịch vụ của bạn cho ngôn ngữ, luật pháp và qui tắc
bản địa v.v. Mọi nước đều có văn hoá duy nhất, cho nên bạn cũng cần thay đổi
cách tiếp thị của bạn tương ứng để hấp dẫn người địa phương nhưng khi chúng ta
mở rộng ở đó, nhiều việc làm hơn sẽ được tạo ra.”
-------------------------------------------------------------
Giáo sư John Vu, một người Mỹ gốc Việt, là một nhà khoa học nổi
tiếng nước Mỹ thuộc trong Top 10 những người sáng tạo nhất thế giới. Ông từng
là Phó Chủ tịch của Boeing. Sau khi rời Boeing, GS John Vu hiện là viện trưởng
Viện Công Nghệ Sinh Học ÐH Carnegie Mellon. Ông là dịch giả/tác giả bộ sách
Hành Trình về Phương Ðông, Ðường Mây Qua Xứ Tuyết, Ngọc Sáng Hoa Sen, Trên Ðỉnh
Tuyết Sơn,… và cuốn mới nhất 2016 là Khởi Hành.
-------------------------------------------------------------
—English version—
Immigrants’ startups in the U.S.
According to a 2015 U.S. government report, the
number of startups created by immigrants continues to outpace native-born U.S.
entrepreneurs. The rate of technology startups by immigrants has increased
steadily since 2010. The research found that as more immigrants are studying
Science Technology Engineering and Math (STEM) than native-born, many of them
are starting their company in the U.S. The report also noted that the
growing number of startups have created a high number of jobs (over half
million high paying jobs in the past five years.) and concluded that
entrepreneurial sector is becoming more important for the economic growth.
To many Americans, immigration is a political
rather than an economic topic. Many do not pay attention to the contribution of
immigrants as an important source of creating jobs in the U.S. The government
report found that 21 of the 87 startups valued at $1 billion or more had
founders who first came to the U.S. as international students. While
immigration is a major topic in the election year, but the fact is they are not
looked at as a key source of job creation. When a successful startup settles in
a place, it brings many benefits such as strong investment, high-paying jobs
along and improving the local economy. Forty years ago, San Jose was just a
small town but because many startups located there, there was enough momentum
to change everything. Today the twenty square mile of San Jose or Silicon
Valley is the place with the highest employment, more new jobs are created and
more millionaires and billionaires living there more than any place on earth.
Startups always begin with the education
systems, Silicon Valley ‘s success is due to having two of the best
universities located in the area: Stanford and Berkley, where many startup
ideas come from. When academic ideas turn into businesses values, they
create ripple effects for many innovations and impacts the local economy.
For example, on Apple’s initial public offering (IPO) over 300 millionaires
were created in a single day, the most in history. Uber, the largest
transportation company in the world, does not own a single car but create
significant business value by a small group of software engineer. Airbnb, the
largest hotel in the world also does not own a single room but control hundred thousands
of rooms all over the world is started by a simple idea of a few people. While
the presence of startup contributes to U.S. economy but it is only the
beginning as many startups have plans to expand to another country, there will
be more changes to come.
Steve Chang, a successful entrepreneur in San
Jose, told the newspapers: “If you can succeed in the US, you can succeed
anywhere. If you can start a successful company here, you can start almost
everywhere. I want to succeed in the U.S. first, before expanding elsewhere.
Every startup needs to grow by expansion, but you need money to strengthen your
position before you can expand. The U.S. is the only place that has investors
who are willing to fund your startup. With this money, our plan is to expand to
English-speaking countries like Canada, the United Kingdom, Australia and New
Zealand because our products are designed for English speaking users. If we
succeed there, we will continue our expansion into other areas such as Asia,
and Africa. Since every country has different rules, entrepreneurs must learn
the local laws, accounting rules, business taxes, government taxes, city
rules, etc. But there are countries with high risks due to bribery
payments, organized crime, and other corruption so we must avoid them, else we
may get into trouble.”
Satyam Krishnan is another successful
entrepreneur who has taken his company to several countries explained: “There
are many ways to take your company global, with various levels of complexity
and investment. You need to decide between opening your sale office overseas or
involving partnerships with local companies that help you to reach customers.
Every country is different so the ways you use in one country may not be the
same as others. For example, in Asia, the laws are not clear with many rules.
You need a local company to partner with to do business and avoid problems. But
in Europe, you can set up your own office and hire local people to run
because their laws are clearly written and follow. The product you build in the
U.S. may need a lot of modifications for different countries. You need to
localize your product or service for local languages, laws, and rules, etc.
Every country has a unique culture, so you also need to change your marketing
accordingly to attract local people but when we expand there, more jobs will be
created.”