Một bạn trên Facebook băn khoăn là làm sao để biết sự tương tác
thật sự trên Facebook (FB). Bạn ấy có 700 bạn trên FB cá nhân, với tỷ lệ
700/5000 thì nhóm bạn bè của bạn ấy là con số nhỏ. Bạn có vẻ chưa hài lòng lắm
về mức độ tương tác của bạn bè, và hỏi những bạnbè không tương tác các họ ở
đâu? Tuy vậy, số tương tác là 15 – 30%, kết quả này là khá tốt nhưng trong
tương lai bạn nên mở rộng hơn số bạn bè, và tỷ lệ này cũng khó giữ được như vậy
nhưng mình lại có thêm sự tương tác mới.
Người viết thấy câu hỏi và nỗi băn khoăn của bạn này là một thử
thách và muốn thử lý giải một phần.
Khi một bài viết được đăng lên, sẽ nhận được ít nhất 1 lượt
like, đó chính là mình. Trước đây, Facebook khuyến khích chính mình nên like
bài viết của mình trước, điều này đúng với triết lý trong cuộc sống và thông điệp
chia sẻ lan tỏa của FB đã lập trình trong thuật toán. Những ngày đầu gia nhập
FB, lúc đó FB chưa phổ biến nhiều như bây giờ, khi đăng lên 1 bài viết luôn lo
lắng không biết có ai đọc không, rồi luôn chờ xem có ai đó like cho mình không
… rồi lại lo chuyện khác mình viết như vậy có đúng không, có hay không, … Dần dần
người tham gia FB cũng khám phá ra những quy luật. Băn khoăn của bạn liên quan
đến 3 điều:
- Thích hoặc luôn quan tâm đến bạn
- Thích hoặc luôn quan tâm đến những gì bạn viết (phù hợp với những
gì người đọc cần hoặc bài có giá trị). Điều này không đồng nhất với điều 1. Hai
điều này chỉ giao nhau 1 phần.
- Số lượng bạn bè, tổ hợp bạn bè (sở thích, thói quen, trình độ,
…) và xác suất thấy được bài đăng trên dòng thời gian của bạn bè (thời điểm đó
có bao nhiêu người bạn của mình đang lướt và tự do trên FB)
Một bài đăng sẽ có lượng người đọc khác nhau tùy theo điều 1 hoặc
2 hoặc cả 2 và điều 3. Riêng điều thứ 3, hầu hết những người chơi FB chỉ đề cập
đến lượng bạn bè mà bỏ qua yếu tố toán học đó là: tổ hợp bạn bè và xác suất
Thỉnh thoảng có một số bạn bè đăng tin “dọn nhà FB” để tinh lọc
sao cho nhóm bạn ngày càng thích hợp nhất với mình, và đồng thời mong muốn bạn
bè FB quan tâm lẫn nhau hơn (like, share, cmt …). Đó có phải là một hành động tốt
nhất không?
FB cho người chơi một thước đo bao gồm: Thích (like), chia sẻ
(share), bình luận (cmt), … nhưng thước đo đó có mức độ chính xác ra sao thì
còn phụ thuộc đến 3 điều vừa nêu.
Ví dụ:
1/ Bạn Đào đăng: “Trời nóng quá” được 300 lượt thích, nhóm bạn
là 3000, tỷ lệ: 10%
2/ Bạn Lựu đăng: “Tôi rất yêu thích truyện Gió Lạnh Đầu Mùa và
Hai Đứa Trẻ của nhà văn Thạch Lam, bởi vì câu chuyện rất nhân văn và ý nghĩa
sâu sắc. Những câu truyện thật ấn tượng, những đứa trẻ được đọc qua sẽ yêu người
hơn, không chỉ biết yêu chính mình, gia đình mình mà còn yêu thương san sẻ với
tha nhân” được 100 like, nhóm bạn là 2000, tỷ lệ 5%
Cái nào tốt hơn 10% hay 5% ? Điều này khó so sánh được vì phân
nhóm bạn bè trong danh sách bạn là không biết được, chưa kể đến yếu tố thời điểm
và tần suất xuất hiện trên FB của bạn bè. Có vẻ như Đào rất được các bạn bè FB
của Đào yêu thích. Còn Lựu thì sao?
Nếu trong 2000 bạn bè của Lựu, chỉ có 1000 người yêu thích thơ
văn, trong số đó thì chỉ có 600 người đã đọc qua truyện Hai Đứa Trẻ. Như vậy,
có 2 tỷ lệ: 100/1000 = 10% và 100/600= 17%, số lượt tương tác thật là 10% và
17%, như vậy bài đăng của Lựu cũng được tương tác khá.
“Trời nóng” rồi Trời sẽ hết nóng điều đó cũng không tạo thêm giá
trị gì, đơn thuần là một sự chia sẻ bình thường thoáng qua. Nhưng nếu có bậc
cha mẹ nào đó thấy bài đăng của Lựu, dù chưa đọc truyện Gió Lạnh Đầu Mùa, Hai Đứa
Trẻ nhưng về nhà nhìn những đứa con chơi đùa với các bạn hàng xóm, chợt nhớ đến
bài viết hồi chiều của 1 người bạn FB, liền tìm hiểu và ngày mai ra nhà sách
tìm mua. Giá trị của 1 bài đăng trên FB không đơn giản chỉ là những cái like và
cũng khó đồng nhất với lượng like.
Trở lại thước đo, nếu thước đo của FB chỉ có tính ước lệ và có thể làm cho người chơi nhầm lẫn giữa những giá trị thật và giá trị ảo, nhầm lẫn giữa số lượng với phẩm chất, giữa cảm tính và tình yêu thương thật sự, thì có cách nào đó để đo chính xác hơn. Bản chất của FB là sự kết nối, tương tác và chia sẻ, FB là một trong những nguồn tài nguyên trên cả 3 dạng: FB cá nhân, Fanpage và Group. Nhưng để lưu trữ, tiếp tục chia sẻ và gia tăng tương tác. Đây là một bước nâng cấp cũng khá công phu, nếu mình muốn hiểu rõ bản chất của vấn đề, câu hỏi không phải dễ thì lời giải cũng tốn công sức và thời gian.
1. Hiện nay, Facebook có fanpage, nếu mình post bài trên đó,
trang đó đã tích hợp sự phân tích, nếu mình có fanpage thì vào mục insigts thì
sẽ có một bản báo cáo khá chi tiết đến tổng hợp. Gần đây Group cũng có công cụ
phân tích.
2. Hoặc mình lập trang Blog, bài viết sẽ được đăng trên Blog,
sau đó share bài viết đó về FB, chủ nhân Blog và FB đó sẽ biết lượng đọc bài viết
1 cách chính xác. Bài viết từ Blog được share về FB, bạn bè đọc bài thì truy cập
vào Blog, có khi bài share về chỉ có 10 like trên FB, nhưng lượt đọc bài trên
Blog lên đến 200 lượt. Khi biết rõ bản chất vấn đề, mình không còn băn khoăn lượt
like nữa. Dĩ nhiên, mình luôn muốn cả 2 nhưng thực tế có một sự chênh lệch, 1
điều chắc chắn nếu lượt xem trên Blog lớn hơn lượt like trên Facebook thì vẫn ổn,
còn ngược lại thì mình tự biết rồi nếu lượt xem thực sự chỉ vài người mà lượt
like tới mấy chục thì đã có “một lượng fan yêu thương ảo không hề nhỏ”, vấn đề ở
đây là mình muốn người ta đọc những gì mình viết hay là mình muốn người ta
thích mình.
3. Ngoài ra, trang web, mạng xã hội LinkedIn, Twitter cũng nằm
trong sự liên kết và tương tác với nhau và với FB, Blog.
Kết quả từ điều 1 và điều 2 cùng với các yếu tố tổ và xác xuất
(đã nêu ở phần đầu), tất cả cô đọng lại được bao nhiêu bạn chân thành, bao
nhiêu người bạn có ý nghĩa thật sự trong đời. Thước đo là gì? Nếu đo trong phạm
vi địa lý nào đó, đó chính là những người bạn/khách hàng/đối tác mình có từ đời
thật bước ra từ Facebook. Làm sao để làm một phép thử? Trở về chính mình có muốn
biết hay không và mình đã từng chia sẻ chân thành ở mức độ như thế nào. Người
viết thường chia sẻ với các bạn bè Facebook: “khi hẹn ai đó từ facebook hội ngộ
ngoài đời thì có người đến với mình trong sự tử tế và chân thành, nếu mình ngồi
quán cà phê chờ mãi không thấy một ai đến cả thì cũng chán”. Viết tới đây, chợt
nhớ mình đã hứa hướng dẫn anh Huy Đạt về Youtube mà mấy tuần vừa qua bận quá
chưa đến được, rồi cũng sẽ đến để hội ngộ cùng anh Đạt và bạn bè thơ nhạc.
Có một số Facebook cá nhân có hàng trăm like, nhiều share lúc
ban đầu (không biết có dùng thủ thuật nào không) nhưng sau đó 1 năm, rồi 2 năm,
3 năm thì chỉ còn lác đác vài like đến vài chục like. Bởi vì sao, trong từng mấy
năm đó, họ không có một sinh hoạt nào ngoài đời thật để cho người ta biết họ là
người thật, và các bạn bè FB tự hỏi: mình đang giao tiếp với ai, một người ảo
hay 1 con Robot. Một trường hợp nữa, có người chỉ có 1 chuyên môn duy nhất trên
FB là đăng ảnh thức ăn, chẳng hạn, thì đến lúc nào đó bạn bè sẽ nhàm chán. Có một
số bạn bè không biết vì lý do gì mà không like, share hay cmt gì hết nhưng hầu
như đọc khá nhiều bài viết của mình, vẫn thích nhưng có khi không like, người
ta có thể nói về những điều yêu thích đó khi mình có dịp gặp người đó ngoài đời.
Những bạn bè Facebook có những lúc thông báo “dọn nhà FB” gấp, rồi ra tối hậu
thư … vv … chắc chắc cũng có người bị dọn oan. Facebook luôn cho người chơi những
cảm xúc vui hoặc buồn hoặc tẻ nhạt, cũng rất nhiều điều thú vị và cuộc đời trở
nên ý nghĩa hơn hay ảo hơn là do mình quyết định sống như thế nào trên đó mà
thôi.
Có ai đó sẽ thắc mắc FB Rose Phung đâu có nhiều like mà hôm nay
viết bài này, nhưng sẽ có nhiều người từng biết cũng không thắc mắc vì đã biết
có một cộng đồng ảo thành một số cộng đồng thật ngoài đời, dù nhỏ nhưng đó là tất
cả sự chân thành và cung cấp những giá trị thật. Mình đã làm điều đó như thế
nào, bài viết này cũng đã chia sẻ một phần.
Với người viết: Facebook tuyệt vời!
Saigon Mưa, 21/10/2017
Rose Phung (Phùng Thắm)