10/02/2015 – Blogs of Prof.
John Vu, Carnegie Mellon University – This article is translated into
Vietnamese by Ngo Trung Viet with the English originals followed.
Một trong những sai lầm mà sinh viên trong lớp khởi nghiệp của
tôi thường mắc phải là họ hội tụ quá nhiều vào công nghệ nhưng không chú ý tới
khía cạnh tài chính của việc làm ra tiền. Họ yêu thích các ý tưởng của họ và
công nghệ mà họ tạo ra và họ nghĩ tiền sẽ tự nhiên tới. Đó là lí do tại sao nhiều
công ti khởi nghiệp thất bại trong vài tháng vận hàng sau khi người sáng lập
tiêu hết tiền. Bởi lí do đó, bên cạnh việc dạy công nghệ điều quan trọng là
sinh viên nên được dạy về tài chính nữa.
Sinh viên kinh doanh được dạy về tài chính như bản kê thu nhập,
bảng cân đối, luồng tiền mặt, và các chi tiết về cách vận hành công ti nhưng phần
lớn sinh viên công nghệ thì không được dạy. Họ cần học về tiền tới từ đâu, bao
nhiêu khách hàng sẽ trả tiền cũng như chi phí từ việc thuê văn phòng, mua trang
thiết bị tới trả lương cho nhân viên v.v. Để sinh lời được, nhà doanh nghiệp cần
làm ra đủ tiền trang trải cho chi phí.
Sinh viên trong lớp khởi nghiệp của tôi bắt đầu với việc nhận diện
cơ hội như các vấn đề mà khách hàng cần giải quyết. Một khi các cơ hội được nhận
diện và được kiểm nghiệm, họ bắt đầu phát triển các giải pháp sản phẩm. Khi
sinh viên bảo tôi rằng họ có một sản phẩm sẵn sàng, phần lớn trong số họ đều
háo hức và muốn tạo ra công ti khởi nghiệp ngay lập tức. Nhưng tôi hỏi những
câu hỏi cơ bản: “Giải thích cho thầy em làm ra tiền bằng cách nào?” Đây là chỗ
sinh viên cảm thấy không thoải mái vì họ đã không nghĩ tới khía cạnh tài chính
của công ti khởi nghiệp. Nhiều người chỉ đoán nhưng không có dữ liệu thực để hỗ
trợ cho điều đó và họ cần bài học thứ hai. Điều tôi đưa cho họ là một danh sách
các câu hỏi mà họ phải trả lời chi tiết: “Ai là khách hàng của bạn? Bạn đang giải
quyết vấn đề gì cho khách hàng? Bạn chuyển giao giá trị nào cho khách hàng? Làm
sao bạn đạt tới khách hàng? Làm sao bạn chuyển giao sản phẩm hay dịch vụ của bạn
cho khách hàng? Bạn nghĩ họ sẽ trả cho bạn bao nhiêu? Bạn nghĩ bạn sẽ cần bao
nhiêu? Chi phí của bạn để vận hành công ti là gì? Bạn nghĩ lợi nhuận của bạn có
thể là cái gì?” Chừng nào họ chưa trả lời được mọi câu hỏi làm tôi thoả mãn, họ
không thể bắt đầu được công ti. Họ không thể đoán mò câu trả lời được mà phải
đi ra và hỏi khách hàng của họ vì tôi yêu cầu bằng chứng và kiểm tài liệu tham
chiếu để chắc rằng họ đang học tốt bài học này.
Đây là bài học chính mà nhiều sinh viên quay lại lớp một cách thất
vọng và chán nản. Năm ngoái một sinh viên nói với tôi: “Em đã tạo ra một sản phẩm
mà khách hàng thích nó nhưng họ không muốn trả giá mà em đề nghị.” Nhiều sinh
viên có kinh nghiệm tương tự với sản phẩm mà không thể biện minh được yêu cầu
tài chính của công ti khởi nghiệp là phải sinh lời được. Tôi bảo họ: “Em không
hoàn thành trong nhiệm vụ này nhưng em đã không phí tiền bạc gì. Em chưa vay tiền
từ bố mẹ hay họ hàng để bắt đầu công ti cho nên cân nhắc tới điều này là bài học
khác mà em đang học. Em không bắt đầu một công ti chừng nào em chưa chắc được rằng
em sẽ làm ra tiền. Mọi thu nhập và chi phí đều phải được làm cân bằng. Thầy
không muốn thấy sinh viên của thầy bắt đầu công ti rồi thất bại. Em học cách thất
bại trong lớp của thầy để cho em sẽ không thất bại trong cuộc sống thực.”
Ngay cả khi khách hàng sẵn lòng trả tiền, sinh viên vẫn phải học
cách họ trả tiền. Khi khách hàng mua một sản phẩm hay dịch vụ, điển hình họ có
một số tuỳ chọn thanh toán. Chọn lựa thông thường là trả toàn bộ tiền mặt nhưng
nhiều người thường kéo dài việc thanh toán thành vài lần trong vài tháng. Đôi
khi khách hàng chỉ trả khi họ dùng và làm khó khăn hơn cho tính toán khía cạnh
tài chính. Từng khách hàng đều có những ý kiến khác nhau về cách họ trả tiền và
điều đó ảnh hưởng tới tài chính của công ti khởi nghiệp. Đây là chỗ sinh viên công
nghệ học thực tại của việc thành công tài chính.
Khi sinh viên trở thành nhà doanh nghiệp thành công, tất cả họ đều
quay lại bảo tôi rằng họ thực sự học được cái gì đó từ bài tập này. Và tôi bao
giờ cũng giải thích: “Đó là “học qua hành.” Các em học bằng việc làm mọi thứ
trong lớp để cho các em có thể học từ sai lầm. Khi các em làm điều đó trong cuộc
sống thực, các em không phạm phải cùng sai lầm lần nữa.”
-------------------------------------------------------------
Giáo sư John Vu, một người Mỹ gốc Việt, là một nhà khoa học nổi
tiếng nước Mỹ thuộc trong Top 10 những người sáng tạo nhất thế giới. Ông từng
là Phó Chủ tịch của Boeing. Sau khi rời Boeing, GS John Vu hiện là viện trưởng
Viện Công Nghệ Sinh Học ÐH Carnegie Mellon. Ông là dịch giả/tác giả bộ sách
Hành Trình về Phương Ðông, Ðường Mây Qua Xứ Tuyết, Ngọc Sáng Hoa Sen, Trên Ðỉnh
Tuyết Sơn,… và cuốn mới nhất 2016 là Khởi Hành.
-------------------------------------------------------------
—English version—
Entrepreneurship’s second lesson
One of the common mistakes that students in my entrepreneurship
classes often make is they focus too much on technology but not pay attention
on the financial aspect of making money. They love their ideas and technology
that they create and they think money will naturally come. That is the reason why
many startups failed in few months of operation after founders ran out of
money. For that reason, beside teaching technology it is important that
students be taught about the finance too.
Business students are taught about finances such as income statements,
balance sheets, cash flow, budgeting, and details on how to operate a company
but most technology students do not. They need to learn about where the money
come from, how much customers will pay as well as the cost from renting an
office, buying equipments to paying salaries to employees etc. To be
profitable, entrepreneurs need to make enough money to cover these costs.
Students in my entrepreneurship class start with the
identification of opportunities such as issues and problems that customers need
to solve. Once opportunities are identified and validated, they begin to
develop product solutions. When students told me that they have a product
ready, most of them are excited and want to create startup immediately. But I
ask the basic question: “Explain to me how you make money?” This is where
students feel uncomfortable as they have not thinking about the financial
aspect of startup. Many just guessing but do not have real data to back it up
and they need to learn the second lesson. What I give them is a list of
questions that they must answer in detail: “Who are your customer? What problem
that you are solving for customers? What value do you deliver to customers? How
do you reach customers? How do you deliver your product or service to
customers? How much do you think they will pay? How much do you think you will
need? What are your cost for operate a company? What do you think your profit
could be?” Unless they answer all questions to my satisfaction, they cannot
start the company. They cannot guess the answers but must go out and ask their
customers as I require evidences and check references to make sure that they
are learning this lesson well.
This is a major lesson where many students come back to class
frustrated and disappointed. Last year a student told me: “I have created a
product that customers like it but they do not want to pay the price that I ask
for.” Many students have similar experiences with products that cannot justify
the financial requirement of startup to be profitable. I told them: “You fail
in this task but you have not wasted any money yet. You have not borrowed money
from your parents or relations to start the company yet so consider this is
another lesson that you are learning. You do not start a company until you are
sure that you will make money. All the revenues and costs must be balanced. I
do not want to see my students start a company then fail. You learn how to fail
in my class so you will not fail in real life.”
Even when customers are willing to pay, students must learn how
they pay. When customers buy a product or service, they typically have a number
of payment options. The common choice is paying the total in cash but many
often spread the payment in several monthly installments. Sometime customers
only pay as they use and make it more difficult to calculate the financial
aspects. Each customer has different opinion on how they pay and that affect
the financial of startups. This is where technology students learn the reality
of being financial success.
When students who become successful entrepreneurs, they all come
back to told me that they really learn something from this exercise. And I
always explained: “That is “learning by doing.” You learn by do these things in
class so you can learn from mistakes. When you do it in real life, you do not
make the same mistake again.”