04/01/2017 – This article is translated into Vietnamese by Ngo Trung Viet
with the English originals followed.
Steven Chang là sinh viên trong lớp khởi nghiệp của tôi. Anh ấy
bắt đầu một công ti thành công và trở lại Carnegie Mellon để cám ơn tôi về việc
đào tạo. Tôi đề nghị anh ấy cho lời khuyên với sinh viên của tôi. Sau đây là điều
anh ấy nói:
“Không lâu trước đây tôi đã giống như các bạn, là sinh viên Khoa
học máy tính muốn bắt đầu một công ti. Tôi ghi danh vào lớp của giáo sư Vũ và
theo các hướng dẫn để phân tích thị trường, nhận diện cơ hội, đi tới ý tưởng về
sản phẩm và nói chuyện với các khách hàng tiềm năng để biện minh cho ý tưởng
đó. Tôi chắc các bạn đang làm cùng điều như vậy trong lớp này. Tôi biết một số
người có thể không thích nó vì bạn nghĩ bạn có ý tưởng tốt. Đừng phạm phải sai
lầm đó. Tôi có cùng cảm giác đó nhiều năm trước rằng ý tưởng của tôi là tốt.
Nhưng khi tôi nói chuyện với khách hàng, tôi thấy rằng họ không thích ý tưởng của
tôi, cho nên tôi phải đổi sang ý tưởng khác. Sau nhiều ý tưởng, nhiều cuộc nói
chuyện với khách hàng, và nhiều thất bại, tôi đi tới ý tưởng tốt hơn là dùng
thuật toán “theo vết mắt” trong các thiết bị thực tại ảo (VR) nơi người dùng có
thể dùng mắt của họ để kiểm soát thiết bị VR. Ý tưởng này được chấp nhận bởi
nhiều công ti trò chơi video cho nên với việc chấp thuận từ giáo sư Vũ, tôi bắt
đầu công ti của tôi cùng ba sinh viên trong lớp.”
“Quản lí công ti khởi nghiệp không phải là hệt như đi làm cho một
công ti đã thiết lập vì công việc không bao giờ dừng. Bạn thường xuyên thay đổi
và điều chỉnh cân bằng công việc để đáp ứng nhu cầu thị trường. Phần lớn trong
chúng tôi làm việc 14 tới 16 giờ một ngày, không có nghỉ cuối tuần hay kì nghỉ.
Nhiều nhà doanh nghiệp không biết nó khó thế nào chừng nào họ chưa trải nghiệm
“thăng trầm” của thế giới các công ti khởi nghiệp. Hôm nay nó tốt, hôm sau mọi
sự thành tồi tệ. Hôm nay chúng tôi nghĩ chúng tôi có thể là “Apple” tiếp thế rồi
hôm sau chúng tôi cảm thấy chúng tôi có thể phá sản. Tôi không nhận ra tất cả
chúng tôi đang làm việc vất vả thế nào vì tôi dành mọi thời gian của mình để
làm việc hay suy nghĩ về công ti khởi nghiệp của tôi. Là nhà doanh nghiệp, bạn
đi vào một cách sống khác hoàn toàn với nhiều biến cố bất ngờ tới mức bạn không
bao giờ nghĩ nó xảy ra.”
“Bạn bị công ti khởi nghiệp của mình ngốn hết trọn, bạn làm việc
ngày và đêm, và cứ làm nó cho tới khi bạn kiệt sức và lăn ra ngủ trên bàn. Giây
phút bạn thức dậy, bạn tiếp tục làm việc không ngừng. Công ti khởi nghiệp là
“làm việc cực đoan”, nhưng đam mê của bạn dẫn bạn tới sáng tạo, xây dựng, phát
triển cái gì đó mà bạn tin vào. Bạn gái của tôi bỏ tôi vì tôi không thể dành thời
gian cho cô ấy. Một trong những người đồng sáng lập của tôi bỏ sau sáu tháng vì
anh ấy không thể giải quyết được sự căng thẳng, và tôi phải thuê thêm ba người
lập trình nữa. Tiền của tôi hết veo, tôi phải vay từ bạn bè và gia đình.
Có giới hạn bao nhiêu tiền bạn có thể nhận và bạn sẽ tới điểm mà bạn không thể
làm việc được thêm nữa. Có lúc tôi chán nản thế và nghĩ tới xoá mọi mã, phá huỷ
mọi thứ mà tôi đã làm để cho tôi có thể trở thành “người bình thường.” Tuy
nhiên, đam mê của tôi với việc tạo ra sản phẩm giữ cho công ti khởi nghiệp tiến
triển.”
“Suốt thời gian làm công ti khởi nghiệp, tôi thậm chí chưa bao
giờ nghĩ về việc được giầu có nhưng chỉ nghĩ về việc tạo ra cái gì đó lí thú,
“tác phẩm nghệ thuật” mà mọi người sẽ ngưỡng mộ. Tất cả những người đồng
sáng lập của tôi cũng có cùng động cơ này. Chúng tôi không bao giờ nói về việc
làm ra tiền vì chúng tôi bị ngốn toàn bộ bởi dẫn lái đạt tới mục đích: “làm ra
sản phẩm VR tốt nhất.” Tất cả chúng tôi đều đam mê về làm việc trên cái gì đó
mà thách thức và có tính sáng tạo, cái gì đó chúng tôi tin có thể làm thay đổi
thế giới. Tất nhiên, chúng tôi lạc quan, nhưng chúng tôi tin vào mục đích của
mình. Sự kiện là phần lớn mọi người sẽ KHÔNG ở lại mãi qua “thăng trầm” trong
thế giới của các công ti khởi nghiệp. Nhiều người sẽ từ bỏ giấc mơ của họ. Cách
đó là tốt hơn vì công ti khởi nghiệp KHÔNG dành cho mọi người, KHÔNG dành cho
ai đó có trái tim yếu, KHÔNG dành cho ai đó sợ thất bại, và KHÔNG dành cho ai
đó nghĩ công ti khởi nghiệp là dễ dàng và vui đùa. Cách tốt nhất để mô tả công
ti khởi nghiệp là như cách sống sót trong sa mạc không có nước. Bạn phải học
nhanh cách tìm ra nước bằng không bạn sẽ chết.”
“Trong công ti khởi nghiệp, mọi ước lượng đều sai. Bao giờ cũng
mất thời gian lâu hơn bạn trông đợi. Nếu bạn nghĩ bạn có thể làm nó trong năm
tháng, nó sẽ mất mười tháng. Nếu bạn hứa với khách hàng rằng bạn có thể hoàn
thành sản phẩm trong một năm, bạn sẽ mất ba lần hơn. Mọi thứ từ xây dựng
sản phẩm tới đưa nó vào thị trường bao giờ cũng mất thời gian lâu hơn bạn nghĩ,
cho nên phải cẩn thận và không đưa ra lời hứa mà bạn không thể giữ được. Là người
kĩ thuật, chúng ta tin nếu chúng ta làm việc chăm chỉ, mọi sự sẽ xảy ra, nhưng
trong thực tế, có nhiều vấn đề mà chúng ta không mong đợi. Chẳng hạn, mọi người
bị ốm hay quyết định rời bỏ công ti có thể là thảm hoạ. Công ti khởi nghiệp là
một nhóm nhỏ, năm tới mười người, và hai hay ba người bỏ đi, đó là 20% hay 30%
hay hơn trong lực lượng lao động. Bạn không có đủ tiền để thuê nhiều người cho
nên bạn phải cẩn thận về chi tiêu. Có khái niệm sai là nếu bạn bắt đầu công ti,
mọi người sẽ đầu tư vào và bạn sẽ có tiền. Điều đó là SAI hoàn toàn. Không ai sẽ
đưa bạn tiền chừng nào bạn chưa có cái gì đó để chứng minh cho họ rằng bạn đang
làm ra tiền. Không có sản phẩm và khách hàng, ĐỪNG mong đợi có được tài trợ từ
nhà đầu tư.”
“Nhà đầu tư là doanh nhân, và thường tham lam. Họ chỉ đầu tư vào
cái gì đó mà họ nghĩ sẽ làm cho họ thu lại gấp nhiều lần. Bạn không thể tuỳ thuộc
vào họ để tài trợ và hỗ trợ bạn. Nếu bạn không đủ thông minh, ngay khi công ti
của bạn sinh lời, họ sẽ nắm quyền kiểm soát công ti của bạn và loại bỏ bạn. Đó
là sự kiện của công ti khởi nghiệp mà ít người sẽ nói cho bạn. Nhìn vào điều đã
xảy ra cho Steve Jobs khi ông ấy bị đuổi khỏi Apple. Chúng tôi may mắn vì chúng
tôi làm việc với nhiều công ti trò chơi video và khi họ thấy sản phẩm của chúng
tôi, họ đã đầu tư vào công ti chúng tôi như đối tác. Đó là ích lợi lẫn nhau cho
cả hai, chúng tôi có công nghệ có thể hỗ trợ cho họ, và chúng tôi cần họ tích hợp
sản phẩm của chúng tôi vào kinh doanh của họ, cho nên tôi đã không phải làm tiếp
thị hay bán hàng. Có mặt tích cực trong việc có quan hệ đối tác với công ti đã
thiết lập vì họ biết thị trường, khách hàng, người dùng và cái gì là nóng và
cái gì không.”
“Để là nhà doanh nghiệp thành công, bạn phải có viễn kiến về sản
phẩm là gì, nhưng trước điều đó, bạn phải có kĩ năng kĩ thuật mạnh để biết cách
phát triển sản phẩm. Ngày nay bạn đang cạnh tranh với mọi người trên khắp thế
giới, không có kĩ năng kĩ thuật mạnh để tạo ra sản phẩm lớn, bạn sẽ không thành
công. Lời khuyên của tôi là nếu bạn muốn bắt đầu công ti, bạn phải bắt đầu với
kĩ năng kĩ thuật sâu. Mọi người đều có thể mơ ước nhưng để làm cho mơ ước của bạn
thành thực tại cần kĩ năng và quyết tâm để làm cho nó xảy ra. Một khi bạn quyết
định làm cái gì, bạn phải thực hiện nó nhanh nhất có thể được bằng không người
khác có thể làm cùng điều đó trước bạn. Khi bắt đầu một công ti, bạn phải cam kết
toàn bộ với nó để theo đuổi mơ ước của bạn. Bạn không nên từ bỏ, ngay cả khi đối
diện với nhiều chướng ngại. Bạn phải hiến dâng mọi thứ cho mục đích của bạn,
đôi khi với giá về mối quan hệ với bạn bè vì bạn phải làm việc không mệt mỏi,
ít nhất mười sáu tiếng một ngày và bẩy ngày một tuần cho tới khi bạn đạt tới mục
đích của bạn. Điều tôi đã học được từ CMU đã cho tôi nền tảng kĩ thuật để xây dựng
sản phẩm lớn nhưng điều tôi đã học trong lớp này là vô giá. Lời khuyên của tôi:
Đi theo chỉ dẫn và mơ ước lớn, bạn sẽ làm tốt.”
-------------------------------------------------------------
Giáo sư
John Vu, một người Mỹ gốc Việt, là một nhà khoa học nổi tiếng nước Mỹ thuộc
trong Top 10 những người sáng tạo nhất thế giới. Ông từng là Phó Chủ tịch của
Boeing. Sau khi rời Boeing, GS John Vu hiện là viện trưởng Viện Công Nghệ Sinh
Học ÐH Carnegie Mellon. Ông là dịch giả/tác giả bộ sách Hành Trình về Phương
Ðông, Ðường Mây Qua Xứ Tuyết, Ngọc Sáng Hoa Sen, Trên Ðỉnh Tuyết Sơn,… và cuốn
mới nhất 2016 là Khởi Hành.
-------------------------------------------------------------
—English version—
Advice from a successful entrepreneur
Steven Chang was a student in my entrepreneurship class. He
started a successful company and returned to Carnegie Mellon to thank me for
the training. I asked him to give advice to my students. Following was what he
said:
“Not long ago I was like you, Computer Science students who
wanted to start a company. I enrolled in Professor Vu ’s class and followed the
instructions to analyze the market, identify opportunities, came up with idea
for a product and talked to potential customers to justify the idea. I am sure
you are doing the same thing like that in this class. I know some may not like
it because you think you have a good idea. Do not make that mistake. I had the
same feeling several year ago that my idea was good. But when I talked to
customers, I found that they did not like my idea, so I had to change to
another idea. After several ideas, a lot of talks to customers, and many
failures, I came up with a better idea to use “eyes tracking” algorithm in
virtual reality (VR) devices where users can use their eyes to control the VR
devices. This idea was accepted by several video game companies so with
approval from Professor Vu, I started my company with three students in the
class.”
“Running a startup is not the same as working for an established
company because work never stops. You are constantly changing and adjusting to
balance the work to meet the market demand. Most of us work 14 to 16 hours a
day, there is no weekend or holiday. Many entrepreneurs do not know how
difficult it is until they experience the “up and down” of the startup’s world.
One day it is good, the next day things go bad. One day we think we could be
the next “Apple” then the next day we feel we could bankrupt. I do not realize
how hard all of us are working because I spend all my time working or thinking
about our startup. As entrepreneurs, you enter an entirely different way of
life with so many unexpected events that you never think it could happen.”
“ You are entirely consumed by your startup, you work day and
night, and keep doing it until you exhausted and sleep on your desk. The minute
you wake up, you continue to work nonstop. The startup is “extreme work, ” but
your passion drives you to create, to build, to develop something that you
believe in. My girlfriend left me as I could not spend time with her. One of my
co-founders left after six months because he could not handle the stress, and I
had to hire three more programmers. My money ran out, I had to borrow
from friends and family. There is a limit to how much you can take and you will
get to the point when you cannot work anymore. There was a time I were so
desperate and thought to delete every code, destroy everything that I did so I
can become a “normal people.” However, my passion for creating the product keep
the startup going.”
“Throughout all my time doing startup, I never even think about
getting rich but only creating something exciting, a “piece of art” that people
will admire. All of my co-founders also have the same motivation. We
never talk about making money as we are entirely consumed by our drive to
achieve the goal: “Making the best VR product.” We all passionate about working
on something that is challenging and creative, something we believe could
change the world. Of course, we are optimistic, but we believe in our goal. The
fact is most people will NOT survive the “up and down” in the world of a
startup. Many would abandon their dream. It is better that way because startup is
NOT for everybody, NOT for someone who has a weak heart, NOT for someone who is
afraid of failure, and NOT for someone who thinks startup is easy and fun. The
best way to describe startup is like how to survive in a desert without water.
You have to learn quickly how to find water else you will die.”
“In startup business, all estimates are wrong. It always takes
longer than you expect. If you think you can do it in five months, it will
take ten months. If you promise customers that you can finish the product in
one year, it will take you three times more. Everything from building the
product to take it to the market always takes much longer than you think, so be
careful and not making a promise that you cannot keep. As technical people, we
believe if we work hard, things will happen, but in reality, there are many
issues that we do not expect. For example, people get sick or decide to leave
the company could be a disaster. The startup is a small group, five to ten
people, and two or three are leaving, that 20% or 30% or more of the workforce.
You do not have enough money to hire more people so you must be careful about
spending. There is a wrong notion that if you start a company, people will
invest in and you will have money. That is completely WRONG. No one would give
you money until you have something to prove to them that you are making money.
Without a product and customers, do NOT expect to get funding from investors.”
“Investors are business people, and often greedy. They only
invest in something that they think will get them many times in return. You
cannot depend on them to fund and support you. If you are not smart enough, as
soon as your company is profitable, they will take control of your company and
eliminate you. That is the fact of startup that few people would tell you. Look
at what happened to Steve Jobs when he got fired from Apple. We were lucky
because we worked with several video game companies and when they saw our
product, they invested in our company as partners. It was a mutual benefit for
both, we have the technology that can support them, and we need them to
integrate our product into their business, so I did not have to do marketing or
sales. There is a positive side to having partnership with established company
because they know the market, the customers, the users and what is hot and what
is not.”
“To be a successful entrepreneur, you must have a vision of what
the product is, but before that, you must have strong technical skills to know
how to develop the product. Today you are competing with people all over the
world, without a very broad technical skills to create great product, you will
not succeed. My advice is if you want to start a company, you must begin with a
deep technical skills. Everybody can dream but to make your dream become a
reality requires skills and the determination to make it happens. One you
decide what to do, you must implement it as quickly as possible else others may
do the same before you. When starting a company, you must totally commit to it
to pursue your dream. You should not give up, even when facing many obstacles.
You must dedicate everything to your goals, sometimes at the cost to your
relationships with friends because you must work tirelessly, at least
sixteen-hour a day and seven-days a week until you achieve your goals What I
have learned from CMU gave me the technical foundation to build a great product
but what I have learned in this class is priceless. My advice: Follow the
instruction and dream big, you will do well.”